Strategie zabezpieczające kontraktami futures na indeks kursów akcji

Podstawowym celem zastosowania indeksowych kontraktów terminowych jest zabezpieczenie wartości portfela papierów wartościowych. Tak – jest to podstawowy cel i choćby ktokolwiek wmawiał, że jest inaczej, będzie w błędzie.

Jeżeli inwestor, czy też spekulant oczekuje spadków na giełdach, a sporą część kapitału ma ulokowaną w akcjach, może ochronić wartość swoich aktywów poprzez sprzedaż kontraktów terminowych (Short hedge). Jest to najprostszy i najbardziej znany sposób zabezpieczania portfela, a jego historia sięga początków rynków terminowych produktów rolnych.

Jeżeli nie jesteś zainteresowany krótkim wstępem, możesz od razu przejść do Hedging w praktyce

Z drugiej strony odwrotna sytuacja nastąpi gdy ktoś posiadający pożyczone papiery wartościowe i oczekujący kontynuacji trendu spadkowego pragnie zabezpieczyć się przed nieoczekiwanymi zmianami poprzez kupno kontraktów terminowych (long hedge). W obu przypadkach mamy do czynienia z przejściem ryzyka. Zabezpieczający się płacą za to mniejszymi zyskami ale zyskują w zamian możliwość zminimalizowania swoich strat na rynku papierów wartościowych. Inwestorzy akceptujący większe ryzyko liczą w zamian na premie w postaci większej stopy zwrotu z zainwestowanych środków finansowych. Jest to więc możliwość swoistego zarządzania ryzykiem dla tych, którzy trzymają i handlują papierami wartościowymi.

Naturalna sytuacja zabezpieczania się następuje gdy dany inwestor zajmuje przeciwstawne pozycje na rynku spot i futures. Tak więc kontrakty terminowe na indeksy kursów akcji umożliwiają zarządzać ryzykiem inwestycji a także poddawać go ciągłej kontroli wraz ze zmieniającymi się trendami na rynku. Mimo to nie zawsze inwestor będzie zdolny w pełni zabezpieczyć swoje aktywa co jest związane z dwoma rodzajami ryzyka, które będą wpływały na kształtowanie się cen każdego aktywu.

Pełne ryzyko jest definiowane jako suma ryzyka niesystematycznego i systematycznego.

Ryzyko systematyczne jest ryzykiem rynkowym i dotyczy całej gospodarki. Zdarzenia takie jak: zmiany stóp procentowych, niepewność sytuacji politycznej, przewidywane zmiany w polityce fiskalnej, walutowej będą wpływały na cały rynek.

Ryzyko niesystematyczne (zwane też ryzykiem specyficznym) odnosi się do konkretnych spółek. Można zaliczyć do niego: ryzyko postępu technicznego, rozwój konkurencji w danej branży, stosunki pracodawca-pracownicy, koszty surowców oraz możliwość przejęcia. O ile ryzyko systematyczne można redukować i likwidować poprzez zastosowanie kontraktów terminowych to ryzyko specyficzne można zminimalizować tylko poprzez większą dywersyfikację portfela.

Beta i współczynnik zabezpieczenia

Każda spółka jest podatna na wpływ ryzyka systematycznego w różnym stopniu. Na przykład wiadomość o wzroście stóp procentowych, oceniana jako zła dla rynku akcji w większym stosunku dotknie młode, szybko rozwijające się i potrzebujące nowych kapitałów firmy niż wielkie korporacje o ustalonej marce i mającej własne możliwości inwestowania. Współczynnik Beta mierzy więc wrażliwość zmiany ceny poszczególnej spółki w stosunku do zmian cen całego rynku mierzonego indeksem giełdowym (np. FTSE, DAX, czy WIG 20). Wskaźnik Beta obliczany jest na podstawie danych historycznych, może więc stanowić swego rodzaju pułapkę przy planowaniu przyszłego zachowania się kursów giełdowych. Mimo to jest jak dotąd najlepszym wskaźnikiem pokazującym wpływ rynku na kształtowanie się ceny danej spółki co w efekcie czyni go z niego ilościową miarę wrażliwości rynku. Zależności między wielkością Beta przedstawia Tabela:

Charakterystyka współczynnika Beta

Jeśli dzięki wskaźnikowi Beta będzie można określić w jakim stopniu zmiana cen danej spółki zależy od zmian na rynku lub też jaka zmiana ceny danej akcji towarzyszy zmianie ceny indeksu o jedną jednostkę, wówczas można tę zależność wykorzystać do wyznaczenia liczby kontraktów zapewniających optymalizację zabezpieczenia danego portfela aktywów na rynku spot. Na rynku akcji klasycznym miernikiem takich zależności jest Beta, definiowany jako:

Gdzie:
Ri – stopa zwrotu z akcji „i”
Rm – stopa zwrotu z portfela rynkowego (indeksu)

Na pierwszy rzut oka nie wygląda to ciekawie, ale Beta jest bardzo prosta do wyliczenia.

Biorąc za podstawę minimalną wariancję czyli taką wartość Beta, która powinna zapewnić maksymalną redukcję zmienności wartości portfela wzór na Beta jako współczynnik zabezpieczenia dla portfela akcji przybierze następującą postać:

Beta = % zmiana średniej ważonej ceny akcji w portfelu / % zmiana wartości indeksu futures

Znając powyższe zależności i posługując się dostępnymi danymi, inwestor może dobrać odpowiadający jego preferencjom współczynnik Beta dla całego portfela. Spodziewając się hossy na rynku akcji może on zwiększyć ten współczynnik powyżej wartości 1. Z drugiej strony obawiając się zniżki może on zredukować wartość Beta i tym samym zabezpieczyć się przed globalnym spadkiem cen akcji. Praktyczne dokupywanie akcji o wysokim lub niskim Beta może być jednak z różnych powodów kłopotliwe. Dlatego też doskonałym narzędziem stosowanym w tym celu są indeksowe kontrakty terminowe. Sposób zwiększania Beta obrazuje Wzór:

Gdzie:
N – liczba kontraktów terminowych (wartość dodatnia oznacza kupno
kontraktów, wartość ujemna – sprzedaż)
Vp – wartość portfela
Bd – założone Beta
Ba – aktualne Beta
Vf – wartość kontraktu future

Dość wzorów. W poniższym artykule przedstawię jak wygląda to w praktyce.

Hedging w praktyce