Trzy wiedźmy, czyli o wygasaniu Futures słów kilka

Nieznajomość mikrostruktury rynkowej lub specyfikacji instrumentów finansowych bardzo często może powodować konsekwencje dość bolesne w swoich skutkach. O ile można przyjąć, iż dogłębna wiedza z zakresu mikrostruktury rynkowej niekoniecznie jest potrzebna na poziomie retail tradingu, o tyle w przypadku rozwijania swojej kariery w kierunku handlu profesjonalnego/zawodowego ta wiedza niejako będzie wymuszona. Niemniej jednak podstawy winny bać znane każdemu traderowi. Trudno wyobrazić sobie tradera nieodróżniającego zlecenia limit od stop if limit, czy tradera zastanawiającego się dlaczego ktoś wepchnął się „na chama” w kolejkę w arkuszu zleceń na fixingu FW20. Brak konkretnej edukacji w tym zakresie jest namacalny i winę za to ponosi jedynie sam trader. Inną kwestią jest budowanie świadomości w tym zakresie przez brokerów detalicznych, ale nie o tym teraz.

Mikrostruktura, mikrostrukturą. Nieznajomość specyfikacji instrumentu finansowego, którym handluje trader to już jednak grzech ciężki. Momentami, w których ta nieznajomość jest najbardziej dostrzegalna to okresy rolowania i wygasania kontraktów terminowych. Z tym okresem wiąże się również kwestia rozliczenia kontraktu terminowego.

Rolowanie kontraktu

Rolowanie kontraktu to zamknięcie kontraktu terminowego na starej serii i zajęcie pozycji na nowej.

Data rolowania kontraktu terminowego to dzień, w której wolumen ze starej serii zostaje zrolowany na nową.

Daty rolowań poszczególnych instrumentów:

• Kontrakty DAX Futures 1 dzień przed wygaśnięciem
• Kontrakty na waluty 3 dni przed wygaśnięciem
• Kontrakty indeksowe USA (E-Mini S&P 500 Futures, etc) 7 dni przed wygaśnięciem
• Kontrakty na surowce energetyczne 7 dni przed wygaśnięciem
• Kontrakty na obligacje rządowe USA 21 dni przed wygaśnięciem
• Kontrakty na metale i produkty rolne 31 dni przed wygaśnięciem

 
W przypadku kontraktów terminowych na surowce energetyczne, należy pamiętać iż kontrakt futures na ropę Brent rolowany jest 21 dni przed wygaśnięciem kontraktu terminowego na ropę WTI.

Handlujący opcjami od razu zauważą różnice, gdyż opcje na wymienione wyżej aktywa rolowane są zawsze 21 dni przed wygaśnięciem. Pomijamy opcje tygodniowe jak chociażby na indeks S&P 500, czy VIX. Kalendarz rolowań dla tych instrumentów i innych dostępny jest na stronie CBOE, czy CME – http://www.cboe.com/aboutcboe/xcal2018.pdf

Rolowanie kontraktu terminowego jest istotne z punktu widzenia zarządzania ryzykiem. Otwieranie większych pozycji na starej serii kontraktu może się wiązać z gorszą płynnością. „Przespanie” rolowania będzie skutkować rozliczeniem kontraktu terminowego w dniu wygaśnięcia. Broker nie roluje automatycznie kontraktów terminowych.

Rozliczenie kontraktu terminowego

Kontrakty terminowe są rozliczane gotówkowo lub fizycznie. Rozliczenie fizyczne związane jest z fizyczną dostawą danego produktu. Większość brokerów detalicznych nie praktykuje fizycznych dostaw poza fizycznym dostarczeniem akcji w kontraktach opcyjnych.

Rozliczenie gotówkowe polega na rozliczeniu różnic punktowych pomiędzy ceną otwarcia pozycji, a ceną rozliczenia w dniu wygaśnięcia kontraktu terminowego. Dla przykładu: niezrolowana pozycja długa DAX Futures otwarta na poziomie 10 000 pkt. zostanie rozliczona po cenie 10 010. W tym przypadku trader otrzyma 10pkt x 25 EUR = 250 EUR (minus prowizje).

W przypadku rozliczeń w dniu wygaśnięcia serii terminowych, traderzy opcyjni powinni pamiętać o bardzo ważnej kwestii. Indeksowe opcje kwartalne wygasają w tym samym dniu co kontrakty terminowe i rozliczane są gotówkowo. Opcje miesięczne wygasające w pozostałych miesiącach rozliczane są fizycznie. Realizacja opcji indeksowej będzie skutkować dostarczeniem kontraktu terminowego. Jeżeli nie zrolujemy listopadowej opcji na indeks S&P 500, w dniu jej realizacji otrzymamy kontrakt na obecnej serii. Jeżeli nie zrolujemy grudniowej opcji na indeks S&P 500, w dniu jej realizacji otrzymamy gotówkę.

Dla pozostałych rynków, kontrakty terminowe rozliczane są fizycznie. Wyjątek stanowią kontrakty terminowe na gaz ziemny, które rozliczane są gotówkowo.

Rozliczenia opcji na metale szlachetne jest rozliczeniem fizycznym w postaci dostarczenia kontraktu terminowego. W przypadku opcji na srebro warto mieć na uwadze serię kontrakt terminowego, który będzie dostarczony po realizacji opcji.

Trzy wiedźmy

Trzy wiedźmy to w nomenklaturze finansjery dzień wygaśnięcia kontraktu terminowego. Jeżeli rolowanie pozycji odwlekane jest na ostatnią chwilę warto pamiętać o dniach, w którym wygasają poszczególne kontrakty terminowe, a co najważniejsze o godzinach.

Indeksowe kontrakty terminowe wygasają co kwartał w trzeci piątek miesiąca. Jeżeli piątek jest dniem ustawowo wolnym od handlu wygaśnięcie nastąpi w czwartek. Jeżeli piątek i czwartek będą dniami wolnymi, wtedy wygaśnięcie nastąpi w środę.

Wygaśnięcie kwartalnych kontraktów terminowych nie musi następować w tych samych godzinach na wszystkich giełdach.

Kontrakty terminowe na ropę brent wygasają zawsze 22-go dnia miesiąca. Jeżeli 22-gi przypada w dzień wolny od handlu, wygaśnięcie nastąpi podczas ostatniej sesji przed 22-gim. Wygasanie następuje o godzinie 19:30. Opcje na ropę brent wygasają 3 dni przed kontraktami o 19:30.

Przed przystąpieniem do handlu na jakimkolwiek instrumencie, a szczególnie na kontraktach terminowych warto odwiedzić giełdę, na której notowane są kontrakty futures i zapoznać się z ich specyfikacją. Wszelkie informacje odnośnie najpopularniejszych kontraktów futures znaleźć można na stronach CME/CBOE dla USA, czy Eurex/Euronet dla Europy.

Jak widać dokładna znajomość specyfikacji wygasania/rolowania/rozliczenia danego kontraktu terminowego jest kluczowa z punktu widzenia zarządzania ryzykiem w okresach wygasania tychże instrumentów. Zaoszczędzić to może niepotrzebnych nerwów, a na pewno zdziwienia, gdy pozycja „nieoczekiwanie” zostanie zamknięta po niekorzystnych cenach. Oczywiście brokerzy mogą wysyłać informacje o zbliżających się rolowaniach, jednak z obserwacji można wywnioskować, iż większość informacji otrzymywanych w systemach transakcyjnych jest ignorowana przez retail traderów.